One thought on “Ευχάριστη Έκπληξη!”

1. Η Αίγινα πρώτη πρωτεύουσα του Νέου Ελληνικού Κράτους

   ΜΕΡΟΣ Α’

   Για 1000 περίπου χρόνια ήταν έρημη η παραλία, η μοίρα όμως επιφύλασσε στο όμορφο νησί του Σαρωνικού την τιμή να υποδεχτεί τον Κυβερνήτη.

   Κληρικοί, δάσκαλοι, ορφανά και χήρες, άνθρωποι κατατρεγμένοι, στρατιωτικοί και πολιτικοί, φτωχοί και πλούσιοι, ασήμαντοι άνθρωποι που πάσχιζαν για ένα κομμάτι ψωμί και προσωπικότητες του αγώνα περίμεναν τον αναμενόμενο Μεσσία.

   Στις 11 Νοεμβρίου του 1826 η Αίγινα γίνεται κυβερνητική έδρα, η πρωτεύουσα του νεοσύστατου κράτους. Από εδώ αρχίζει η σύνταξη της νεοελληνικής πολιτείας. Ιδρύεται το πανελλήνιο, διορίζονται υπουργοί, οργανώνονται οι δημόσιες υπηρεσίες και εκδίδονται τα πρώτα διατάγματα του Κυβερνήτη.

   Η Αίγινα γίνεται κέντρο διοικητικό, εμπορικά, πνευματικό. Ο πληθυσμός της ολοένα αυξάνεται. Τώρα στην Αίγινα συναντάς ντόπιους, ξένους, Μωραΐτες, Ρουμελιώτες, Νησιώτες αλλά και Μικρασιάτες και Μακεδόνες. Ο Edward Quient υπολογίζει ότι στα 100 άτομα που ζούσαν τότε στην Αίγινα, οι 30 ήταν ντόπιοι και οι 70 πρόσφυγες.

   Πολλοί από αυτούς τους πρόσφυγες ζούσαν σε αρχαίους τάφους (θρακιές) ή σε σπηλιές. Οι Αιγινήτες ήταν σε καλύτερη οικονομική κατάσταση. Οι περισσότεροι ζούσαν σε καλύβες όμως υπήρχαν και εκείνοι που είχαν χρήματα για χτίσιμο σπιτιών.

   Γενικότερα οι συνθήκες ζωής αυτή την εποχή ήταν άθλιες. Στο σύνολό της, η Αίγινα, ήταν κακοχτισμένη με στενούς δρόμους και εκτός από λίγα μεγάλα σπίτια τα άλλα ήταν καλύβες.

   Μια μικρή εξαίρεση ήταν το λιμάνι. Εκεί μπορούσες να δεις σχετικά καλοχτισμένα μαγαζιά όπου έμποροι, πρόσφυγες από όλα τα μέρη της Ελλάδας (κυρίως Χιώτες), πουλούσαν τρόφιμα και είδη πολυτελείας από την Ευρώπη. Υπήρχαν ακόμα μερικά καφενεία, δύο ξενοδοχεία και ένα ζαχαροπλαστείο.

   Το 1827 ο Καποδίστριας αναχώρησε για την Αμερική με σκοπό να συγκεντρώσει χρήματα και άλλα εφόδια για την Ελλάδα. Γυρίζει τον Νοέμβριο του 1828 φέροντας μαζί του τρόφιμα, ρούχα και χρήματα που μοιράζει στους πεινασμένους της Αίγινας.

   Το 1828 χτίζει το ορφανοτροφείο (η οικοδόμησή του εξασφαλίζει δουλειά σε πολλούς εξαθλιωμένους κατοίκους) το οποίο αρχίζει να λειτουργεί το 1829. Εκεί συγκεντρώνονται 500 περίπου ορφανά που ως τότε ζητιάνευαν ή αλήτευαν.

   Το ορφανοτροφείο, τους παρέχει στέγη, τροφή, ένδυση, υπόδηση και εκπαίδευση (γράμματα – πρακτικές τέχνες).

   Οι οικονομικές δραστηριότητες των κατοίκων της Αίγινας εκείνη την εποχή χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, σε αυτούς που δούλευαν στη θάλασσα και σε εκείνους που δούλευαν στη στεριά. Η πρώτη κατηγορία ήταν σαφώς μεγαλύτερη.

   Όμως τα επαγγέλματα και των δύο κατηγοριών αρκούσαν μόνο για την επιβίωση και όχι για τίποτα παραπάνω.

   Εκτός από τα επαγγέλματα της θάλασσας (σφουγγαράδες, ψαράδες) συναντάμε και άλλα όπως αγγειοπλάστης, νερουλάς, ρετσινάς. Οι γυναίκες της εποχής καταγίνονταν με τον αργαλειό και το κοπανέλι.

   Το φυστίκι όμως ήταν αυτό που στήριξε την Αίγινα. Για την καλλιέργεια, συλλογή και εξαγωγή του απασχολήθηκε (και εξακολουθεί να ασχολείται) ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

   Η κτηνοτροφία ήταν περιορισμένη (λόγω του ότι οι κοινόχρηστοι βοσκότοποι ήταν λίγοι) και έτσι η Αίγινα δεν βοηθήθηκε από αυτήν. Εκείνη την εποχή συναντάμε επίσης λιοτρίβια όπως και ναυπηγεία που και αυτά έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο.

   Η Αίγινα λοιπόν σχεδόν νεκρή δέχεται σαν θείο δώρο την άφιξη του Καποδίστρια και μπαίνει σε μια άλλη εποχή. Η εποχή αυτή τη ζωντανεύει, την τιμάει, την καθιστά πνευματικό κέντρο του κράτους.

   Πριν από 160 περίπου χρόνια ο “μαρμαρωμένος Βασιλιάς” ζωντάνεψε για τους Αιγινήτες (και για όλους τους Έλληνες) στο πρόσωπο του Καποδίστρια και ήρθε να τους οδηγήσει στην σύσταση του καινούριου κράτους και στην ανάπτυξη.

   “Τραγική μορφή της νεότερης ιστορίας,

   ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας,

   ο Ιωάννης Καποδίστριας”.

   Οι Αιγινήτες ήταν ναυπηγοί και πριν από την Ελληνική επανάσταση. Είχαν εκπαιδευτεί στο ναυτικό των Βενετσιάνων και ήταν οι προνομιακοί ναυπηγοί των Τούρκων. Στα 1825 αναφέρεται ότι υπήρχαν καραβομαραγκοί στο νησί, όπως και στη Μύκονο και Σύρα, και τους γύρευε η κυβέρνηση για κατασκευή και επισκευή πυρπολικών. Γενικά κατά την επανάσταση επειδή εγκαταστάθηκαν στην Αίγινα, πολλοί πρόσφυγες ναυτικοί (Ψαριανοί, Γαλαξιδιώτες, Στυλιδιώτες) εντάθηκε η απασχόληση με την ναυπηγική και λειτούργησαν πολλά και μεγάλα ναυπηγεία.

   “Παλιότερα η Αίγινα είχε πολλά αμπέλια.

   Τα σταφύλια τα πατούσαν άνθρωποι.

   Στην εποχή μας, τα πατήματα έχουν αχρηστευθεί”.

   ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

   Κωνσταντόπουλου, Η Αίγινα στα Χρόνια του Καποδίστρια

   Γ. Κουλικούρδη, Αίγινα.

   ‘Ελενα Κοβανίδου

   Η Αίγινα πρώτη πρωτεύουσα του Νέου Ελληνικού Κράτους

   ΜΕΡΟΣ Β’

   Την Παρασκευή στις 6 Ιανουαρίου 1828 στις 8 το βράδυ το δίκροτο “Warspite” μπήκε στο Λιμάνι του Ναυπλίου, γιατί η θαλασσοταραχή δεν το άφησε να πλεύσει κατ’ ευθείαν στην Αίγινα, που ήταν η έδρα της Προσωρινής Ελληνικής Κυβέρνησης. Στις 11 Ιανουαρίου το “Warspite” στο οποίο επέβαινε ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας έφθασε στο λιμάνι της Αίγινας.

   Στις 12 Ιανουαρίου τα ελληνικά πλοία, τα προσορμισμένα στο λιμάνι, το ρωσικό πολεμικό “Ελένη”, δύο γαλλικά πλοία, μια κορβέττα και η φρεγάτα “Ήρα”, όλες οι αρχές του νησιού με επί κεφαλής την Αντικυβερνητική Επιτροπή, όλος ο λαός της Αίγινας υποδέχτηκαν επίσημα τον πρώτο Κυβερνήτη. Η επίσημη έπαρση της ελληνικής σημαίας στην προκυμαία της Αίγινας και “αι πυροβολικαί αντιχαιρήσεις” όλων των πλοίων ελληνικών και ξένων, ήταν μια μεγάλη στιγμή για την Αίγινα, για τη χώρα. Η υποδοχή του Κυβερνήτη είχε ορισθεί στη Μητρόπολη, η οποία τότε χρησίμευε και ως έδρα του Βουλευτηρίου. Εκεί θα ψαλλόταν η επίσημη δοξολογία. Ο Κυβερνήτης προσήλθε περιστοιχιμένος από στρατιωτικούς και υπαλλήλους και ακολουθούμενος από όλο το λαό του νησιού. Η Αντικυβερνητική Επιτροπή τον οδήγησε ν’ ανέβει στον “στολισμένον θρονίσκον” που είχαν ετοιμάσει. Ο Καποδίστριας αρνήθηκε, “έμεινεν εις το έδαφος, όρθιος και ασκεπής”. Με την άφιξή του ψάλθηκε δοξολογία προς τον Ύψιστο. Μετά τη δοξολογία ο Θεόφιλος Καΐρης εκφώνησε σημαντικό πανηγυρικό λόγο, το περιεχόμενο του οποίου αν και μετά από τόσα χρόνια παραμένει επίκαιρο. Στην αρχή “αφού εχαροποίησε τους συμπατριώτες δια την έλευσιν του Κυβερνήτη, εξέθεσε την δεινήν κατάστασιν, εις την οποίαν έφεραν την πατρίδα αι διχόνοιαι και σκευωρίαι…” και έντεχνα τόνισε στον Καποδίστρια, ότι έπρεπε να κυβερνήσει τη χώρα δημοκρατικά.

   Ο Κυβερνήτης δεν ανέλαβε αμέσως τα καθήκοντά του. Στις 20 Ιανουαρίου εξέδωσε μια διακήρυξη προς τους Έλληνες, η οποία έχει καταχωρηθεί στη Γενική Εφημερίδα. Ορκίστηκε στις 26 Ιανουαρίου στο ναό της Μητροπόλεως. Στις 10 π.μ. περίπου ο Καποδίστριας συνοδευόμενος από τα μέλη του Πανελληνίου, του Γραμματέως της Επικρατείας Σπυρίδωνα Τρικούπη, από όλους τους στρατηγούς και τους Ανώτερους Αξιωματικούς των αγγλικών και ρωσικών πλοίων, που βρίσκονταν στο λιμάνι της Αίγινας, προσήλθε στη Μητρόπολη, όπου και ψάλθηκε η Δοξολογία. Μετά το πέρας της δοξολογίας ο Καποδίστριας απήγγειλε τον Όρκο, που ήταν ένα από τα οριακά σημεία για την μετέπειτα πορεία της Ελλάδας. Ήταν η αρχή ενός αγώνα για αναδιοργάνωση του ελληνικού κράτους ενός κράτους που θα στηριζόταν σε γερές βάσεις, οι οποίες κατά τον Καποδίστρια θα προέρχονταν από την πρόοδο στην οικονομία και από την ανόρθωση του εκπαιδευτικού συστήματος, ενός τομέα που ο Καποδίστριας θα δώσει ιδιαίτερη σημασία στην ολιγόχρονη θητεία του ως Κυβερνήτης.

   ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

   “Η ΑΙΓΙΝΑΙΑ”, 1831.

   “ΚΗΡΥΞ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΗΣ”, 1947.

   “ΚΗΡΥΞ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΗΣ”, 1948.

   “ΚΗΡΥΞ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΗΣ”, 1950.

   Ελένης Κούκου, Ιωάννης Καποδίστριας – ο άνθρωπος, ο διπλωμάτης 1800-1828.

   Γεωργίας Λ. Κουλικούρδη – Σπύρου Ν. Αλεξίου, Αίγινα

   Στέλλα Βότση — Ευτυχία Καρακατσάνη

   Το Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο

   Ο Καποδίστριας θα ιδρύσει στην Αίγινα το Ορφανοτροφείο για την προστασία των Ελλήνων ορφανών. Η οικοδομή του Ορφανοτροφείου άρχισε Λίγους μήνες μετά την άφιξη του Καποδίστρια στην Αίγινα και τελείωσε τον Ιούνιο του 1829. Στις 8 Οκτωβρίου 1829 πρώτη επέτειο της ναυμαχίας του Ναυαρίνου έγινε πανηγυρικά, μπροστά στον Κολοκοτρώνη, το Πανελλήνιο και τους άλλους επισήμους της εποχής, η κατάθεση του θεμελίου λίθου της εκκλησίας που έγραφε: “Εξ ονόματος του Ελληνικού Έθνους ο Κυβερνήτης της Ελλάδος καθιερώνει τον ναόν τούτον εις τον Σωτήρα της Ελλάδος Θεόν”.

   Εκτός από την Εκκλησία και ένα Νοσοκομείο, το Ορφανοτροφείο περιελάμβανε και 12 δωμάτια προορισμένα το καθένα για 30 παιδιά.

   Στις 9 Μαρτίου 1829 έφεραν τα πρώτα 66 ορφανά που εξαγόρασαν οι Γάλλοι στην Αλεξάνδρεια και τα είχε εγκαταστήσει η Κυβέρνηση ως τότε στη Φανερωμένη, το μετόχι της Χρυσολεόντισσας. Την άλλη μέρα ήρθαν οι 160 ψυχογιοί απ’ τον Πόρο. Σε λίγο μαζεύτηκαν 500 παιδιά. Γενικός έφορος του ιδρύματος στην αρχή διορίστηκε ο Βιάροας Καποδίστριας και δεύτερος ο Κερκυραίος λόγιος Λ. Μουστοξύδης.

   Στο Ορφανοτροφείο ενσωματώθηκαν τρία αλληλοδιδακτικά “τρεις κλάσεις ελληνικών μαθημάτων” και πολλά χειροτεχνεία (ξυλουργείο, σιδηρουργείο, τυπογραφείο κ.ά.). Στο Ορφανοτροφείο είχε επίσης ενταχθεί και το Πρότυπο σχολειό, απ’ όπου θα αποφοιτούσαν δάσκαλοι για τα αλληλοδιδακτικά. Την ίδια χρονιά στην Αίγινα πάλι, ιδρύθηκε και το Κεντρικό σχολείο, του οποίου οι απόφοιτοι θα ακολουθούσαν ανώτερες σπουδές.

   Πολύς λόγος έγινε για το αν θα πρέπει να υπάρχουν κατά τη σχολική περίοδο αργίες και διακοπές, γιατί μερικοί υποστήριζαν ότι οι αργίες και οι διακοπές είναι εμπόδιο για την προκοπή των μαθητών. Τελικά ο Κυβερνήτης εξέδωσε στις 16.1.1830 το εξής διάγγελμα σχετικά με τη λειτουργία των αλληλοδιδακτικών, όπου καθορίζονται οι μέρες της σχολικής αργίας.

   1) Τα αλληλοδιδακτικά σχολεία της Επικράτειας δεν θα κάνουν μάθημα τις Κυριακές, τις δεσποτικές και θεομητορικές γιορτές των Αγίων.

   2) Κατά τις γιορτινές μέρες, μετά τη θεία Λειτουργία οι μαθητές πηγαίνουν σχολείο και αφού γίνει εξήγηση του Ιερού Ευαγγελίου της ημέρας, γίνεται η συνηθισμένη παράδοση.

   3) Οι ώρες παράδοσης είναι 9-12 το πρωί και 2-5 το απόγευμα.

   4) Τα αλληλοδιδακτικά σχολεία θα έχουν διακοπές από 20 Ιουλίου μέχρι 1η Σεπτεμβρίου. Τις ημέρες των διακοπών εκτός από τις γιορτές γίνεται μάθημα μόνο μέχρι το μεσημέρι.

   Η όλη αυτή προσπάθεια και ο αγώνας του Καποδίστρια για την Εκπαίδευση απέδωσε καρπούς και έτσι την 28η Οκτωβρίου 1829 ο Κυβερνήτης με επιστολή του καθιστά γνωστό στον Α. Μουστοξύδη ότι 7 μαθητές από το Κεντρικό Σχολείο αποφοίτησαν και ότι η Κυβέρνηση αποφάσισε να προβιβάσει τους 4 από τους 7. Οι 4 προβιβασθέντες ήταν οι Φραγκίσκος Δασιμίνης, Νικόλαος Φλέγκας, Ιωάννης Σκούφος και Ιωάννης Σώκκας. Αυτοί θα κατατάσσονταν στη Στρατιωτική Σχολή. Η απόφαση αυτή του Καποδίστρια χαρακτηρίστηκε δημοκρατική, γιατί μέχρι τότε στη Στρατιωτική Σχολή κατατάσσονταν παιδιά αριστοκρατών και όχι ορφανά πολέμου. Οι 4 μαθητές εξελίχθηκαν σε μεγάλους αξιωματικούς. Με τον ερχομό του Όθωνα η Στρατιωτική Σχολή ονομάστηκε “Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων” .

   Παρόλες τις επιτυχίες τα σύννεφα δεν άργησαν να φανούν στον ορίζοντα αφού οι μαθητές του Κεντρικού σχολείου αντέδρασαν στα κατά τη γνώμη τους αυστηρά μέτρα του Κυβερνήτη. Έτσι έκαναν αποχή τον Ιανουάριο του 1831 προκαλώντας, σύμφωνα με έκθεση του Μουστοξύδη στον Καποδίστρια, πολλά προβλήματα στους κατοίκους του νησιού. Χαρακτηριστική είναι και η απόφαση του Αστυνόμου προς τον Καποδίστρια: “Οι μαθητές είναι ταραχοποιοί και στασιαστές, κατάσταση η οποία τρομοκρατεί τους κατοίκους της Αίγινας και ιδιαίτερα τους Ψαριανούς, που δεν μπορούν να κάνουν τίποτα και έτσι υπομένουν τα ολέθρια αποτελέσματα. Αίτιο αυτής της κατάστασης είναι ο Γεννάδιος, ο οποίος τις ώρες του μαθήματος του γνωστοποιεί τα δικαιώματα που έχουν με αποτέλεσμα τον ξεσηκωμό των μαθητών”.

   Ο Κυβερνήτης ένιωσε λύπη όταν έμαθε την απειθαρχία των μαθητών, αφού πριν μερικές μέρες κάθονταν ανάμεσα τους και ένιωθε ανακουφισμένος βλέποντας τις μαθητικές επιδόσεις και την “ευταξία αυτών”. Αμέσως διέταξε το Δικαστήριο να εξετάσει τα παράπονα των μαθητών, εναντίον αυτών που θεωρούσαν υβριστική τη συμπεριφορά τους και να δώσει ικανοποίηση κατά τους νομικούς τύπους. Αποδοκίμασε επίσης το κίνημα καθώς και την πρόταση αποβολής των καθηγητών. Έτσι διέταξε να κλεισθεί το σχολείο και οι δάσκαλοι να δίνουν μαθήματα στα σπίτια τους σε όσους μαθητές ενδιαφέρονται. Συγχρόνως συγκρότησε επιτροπή για να διακρίνει τους “ευπειθείς” από τους “απειθείς” και για να καλέσει ενώπιον της τον κάθε μαθητή χωριστά.

   ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

   “Η ΑΙΓΙΝΑΙΑ”, 1831.

   “ΚΗΡΥΞ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΗΣ”, 1947.

   “ΚΗΡΥΞ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΗΣ”, 1948.

   “ΚΗΡΥΞ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΗΣ”, 1950.

   Αλέξη Δημαρά, Η Μεταρρύθμιση που δεν έγινε Α’.

   Στέλλα Βότση — Ευτυχία Καρακατσάνη

   Η αλληλοδιδακτική μέθοδος διδασκαλίας

   Η αλληλοδιδακτική μέθοδος χρησιμοποιήθηκε από τα μέσα του 17ου αιώνα στην Αγγλία, τελειοποιήθηκε τον 18ο αιώνα στη Γαλλία του Sarazin. Ονομάστηκε έτσι για το λόγο ότι με την καθοδήγηση του δασκάλου χρησιμοποιούνταν οι καλύτεροι μαθητές (οι πρωτόσχολοι) για να διδάσκουν τους υπόλοιπους. Την αλληλοδιδακτική στην Ελλάδα εισήγαγε επίσημα ο Ιωάννης Κοκκώνης στα χρόνια του Καποδίστρια, μεταφράζοντας (1830) τον οδηγό της αλληλοδιδακτικής μεθόδου του Σαραζίνου (Sarazin).

   Ο Καποδίστριας ως απεσταλμένος του τσάρου Αλέξανδρου θα συναντηθεί το 1814 με τον φημισμένο Παιδαγωγό Emanuel von Fellenberg. Οι εντυπώσεις που αποκόμισε ο Καποδίστριας τον έκαναν ενθουσιώδη οπαδό του συστήματος του Fellenberg. Ο συνδυασμός Πνευματικής και Χειρωνακτικής εργασίας, η προώθηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, αλλά και η προσπάθεια για πνευματική σύμπνοια ανάμεσα στις κοι-νωνικές τάξεις με στόχο την κοινωνική Ειρήνη θα βρουν σύμφωνο τον Καποδίστρια. Ως Κυβερνήτης της Ελλάδας έριξε όλο το βάρος των προσπαθειών του στην επέκταση του πρωτοβάθμιου σχολικού δικτύου σε εθνική κλίμακα. Το ψήφισμα για την παιδεία που εκδόθηκε το 1829 στη διάρκεια της Δ’ εθνοσυνέλευσης στο Άργος αναφέρεται ρητά στην προώθηση των αλληλοδιδακτικών σχολείων. Εκτός των άλλων προβλέπει ακόμα τα εξής: Τη σύσταση του λεγόμενου “Γαζοφυλακίου” οι πόροι του οποίου θα προορίζονταν για την οικονομική ενίσχυση των σχολείων, τη σύσταση δευτεροβάθμιων σχολείων τα οποία ονόμαζε “πρότυπα” ή “τυπικά”, ενώ παράλληλα διατηρήθηκαν και τα λεγόμενα Ελληνικά σχολεία.

   Το ψήφισμα του 1829 δεν εφαρμόστηκε ως προς όλα τα σημεία. Ο ίδιος πάντως πίστευε ότι χωρίς την εξάπλωση της λαϊκής μόρφωσης θα επικρατούσε πάντοτε το “δίκαιο του ισχυρότερου στηριζόμενο εις την αμαθίαν και αποκτήνωσιν του πλήθους”. Σύμφωνα με την έκθεση του Ν. Χρυσόγελου, γραμματέα των εκκλησιαστικοί και της δημόσιας εκπαίδευσης, χα λιγοστά σχολεία του αγώνα είχαν αυξηθεί μέχρι το 1831 σε 121, ενώ ο αριθμός των μαθητών σε 9.246 από τους οποίους οι 6.718 φοιτούσαν στα 75 αλληλοδιδακτικά που λειτουργούσαν την περίοδο αυτή στη χώρα. Αναγνωρίζοντας ότι το σύστημα Fellenberg απαιτούσε πολλούς δασκάλους, ειδικές κτιριακές εγκαταστάσεις και ανάλογα οικονομικά μέσα, ο Καποδίστριας υποστήριξε την εισαγωγή της αλληλοδιδακτικής στην Ελλάδα και ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το ζήτημα της ενιαίας εφαρμογής της στα σχολεία.

   Τον Οκτώβριο του 1829 προχώρησε στην σύσταση τριών ειδικών επιτροπών που θα επιδίδονταν “εις την μετάφρασιν και σύστασιν βιβλίων στοιχειωδών και εις την αναθεώρησιν συγγράμματος ήδη μεταφρασμένων, συντεινόντων προς ομοιόμορφον και τελειότερον οργανισμόν των αλληλοδιδακτικών και τυπικών σχολείων”. Μία από τις τρεις επιτροπές και συγκεκριμένα η “Επιτροπή επί της προπαιδείας” έκανε τις απαραίτητες ενέργειες ώστε να συγκεντρώσει όσα εγχειρίδια αναφέρονταν στην οργάνωση των σχολείων και την αλληλοδιδακτική μέθοδο. Τα εγχειρίδια που συγκεντρώθηκαν από την επιτροπή είναι τα εξής:

   1) Η ερμηνεία του Κλεόβολου ο οποίος τελικά δεν κατάφερε να την τυπώσει με αποτέλεσμα να περιφέρεται χειρόγραφο από χέρι σε χέρι. Το πρώτο μέρος της ερμηνείας αναφερόταν στο διδακτικό υλικό, στα κατάστιχα που έπρεπε να συμπληρώσουν οι δάσκαλοι και στους κανόνες της σχολικής οργάνωσης. Ενώ στο δεύτερο μέρος της ερμηνείας περιέγραφε τον μηχανισμό των προσταγμάτων με τα οποία οι πρωτόσχολοι καθοδηγούσαν τους μαθητές στη διάρκεια της παράδοσης των μαθημάτων και των ασκήσεων.

   2) Η ερμηνεία του Πολίτη: ο οποίος υπήρξε εισηγητής της αλληλοδιδακτικής στα Επτάνησα. Συνέταξε ένα συνοπτικό εγχειρίδιο για τους Επτανήσιους δασκάλους, το οποίο εκδόθηκε στην Κέρκυρα το 1820 με τον τίτλο “Εγχειρίδιον της αλληλοδιδακτικής μεθόδου εις χρήσιν των κατά το Ιόνιον Κράτος παιδαγωγών”. Φαίνεται ότι κυκλοφόρησε και αυτό στην Ελλάδα ως χειρόγραφο αντιγραμμένο από το πρωτότυπο διότι, κατά τα λεγόμενα του Κοκκώνη, η επιτροπή μελέτησε το έργο του Πολίτη Βάσει ενός χειρογράφου που δανείστηκε ο ίδιος από κάποιον δάσκαλο στην Αίγινα.

   3) Η ερμηνεία του Συνέσιου. Το χειρόγραφο του, το οποίο ήταν και το πρωτότυπο προμήθευσε στην επιτροπή η Γραμματεία Εκπαιδεύσεως. Ο Συνέσιος πραγματευόταν το μάθημα της αριθμητικής με έναν δικό του τρόπο. Παρόλο που αποτελούσε αντιγραφή αντίστοιχων κεφαλαίων της ερμηνείας του Πολίτη. Στο τέλος της Ερμηνείας αφιέρωνε 4-5 σελίδες στις ποινές των μαθητών, τον προβιβασμό τους από την μια κλάση στην άλλη, τα καθήκοντα του θυρωρού του σχολείου. την οικοδομή του σχολείου και παρέθετε δυο υποδείγματα καταλόγων για την πρόσκληση και τον γενικό έλεγχο της προόδου των μαθητών.

   4) Η ερμηνεία με τίτλο Σύστημα αγγλικών δια τα σχολεία ή εύκολος μέθοδος δια την διδασκαλίαν των παιδιών η οποία εκδόθηκε το 1827 από την Αγγλικανική Ιεραποστολή της Μάλτας. Χωρίζεται σε

   τέσσερα μέρη που αφορούν: α) στο σχήμα της σχολικής αίθουσας, το κτίριο του σχολείου και το διδακτικό υλικό, β) στη μέθοδο διδασκαλίας, τη διαίρεση των μαθητών σε κλάσεις και πρέπει να γίνεται η διδασκαλία των τριών μαθημάτων, γ) στα χρέη των πρωτόσχολων, τις εξετάσεις των μαθητών για τον προβιβασμό από την μια κλάση στην άλλη, δ) στη γενική οργάνωση του σχολείου. Είναι η μόνη Ερμηνεία που αναφέρεται στην εκπαίδευση των κοριτσιών για τα οποία προβλέπει εκτός από τα τρία γνωστά μαθήματα και διδασκαλία ραπτικής.

   Η επιτροπή εισηγήθηκε στη Γραμματεία να στείλει ειδική εγκύκλιο προς τους δασκάλους με την οποία αφενός να ζητά πληροφορίες σχετικά με την οργάνωση των σχολείων τους, τον τρόπο με τον οποίο δίδασκαν, τα βιβλία και τους πίνακες που έγραφαν και αφετέρου τις προτάσεις για αλλαγές που θεωρούσαν αναγκαίες. Η εγκύκλιος εστάλη στις 14.11.1829 μετά από επιμονή του Νικητόπουλου, αφού ο Καποδίστριας δεν ήταν σύμφωνος. Πίστευε ότι αυτού του είδους οι ενέργειες είναι άσκοπες αφού ήταν γνωστή η έλλειψη γνώσεων και η απειρία των δασκάλων. Η σύνθεση των μελών της επιτροπής πολύ γρήγορα δημιούργησε εντάσεις: από την μια πλευρά ο Νικητόπουλος, δάσκαλος με φιλελεύθερες αντιλήψεις. Από την άλλη, ο Κοκκώνης και ο Μουστοξύδης αφοσιωμένοι στον Καποδίστρια και στις αυταρχικές του επιλογές. Η θέση του Νικητόπουλου σχετικά με το πώς έπρεπε να χειριστεί η επιτροπή το ζήτημα του εγχειριδίου της αλληλοδιδακτικής υπήρξε αφορμή διαφωνίας μεταξύ τους, ιδιαίτερα επιφορτίστηκε με το καθήκον να μελετήσει τις παρατηρήσεις των δασκάλων και να υποβάλει σχετική αναφορά στην επιτροπή. Είκοσι δάσκαλοι ανταποκρίθηκαν στην εγκύκλιο του Υπουργείου και συμφωνα με τον Νικητόπουλου “αποδεικνύονται ότι γνωρίζουν την αλληλοδιδακτική μεθόδον, καθώς είμαι βεβαιωμένος και από άλλα των γραμμάτων ιδιαίτερα εις εμέ”.

   ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

   Λυδίας Παπαδάκη, Η αλληλοδιδακτική μέθοδος διδασκαλίας στην Ελλάδα του 19ου αιώνα.

   Χρ. Λέφα, Ιστορία της Εκπαιδεύσεως.

   Ελευθερία Γκαρή

   Ο Φοίνικας

   Το 1828. ο Κυβερνήτης του νέου Ελληνικού Κράτους, Ιωάννης Καποδίστριας, μέσα σε ένα μήνα σχεδόν από τον ερχομό του, με διάταγμά του, έθεσε τέρμα στην απαράδεκτη ποικιλία νομισμάτων που κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα και κυρίως στην Αίγινα.

   Η κοπή των νομισμάτων έγινε με την ευκαιρία της παράδοσης τριών συναλλαγματικών 50.000 ρουβλίων οπό το Ρώσο ναύαρχο κόμη Ένδεν. Ο Καποδίστριας ανέθεσε στον Αλέξανδρο Κοντόσταυλο, που πήγε στη Μάλτα και τελικά αγόρασε από εκεί μηχάνημα κοπής νομισμάτων αντί 100 γυϊνεών, το οποίο μεταφέρθηκε στην Αίγινα με τη Ρωσική κορβέτα “Βρονταία” και συναρμολογήθηκε από Ιταλούς ειδικούς στα υπόγεια του Κυβερνείου όπου και γινόταν η επεξεργασία του κράματος για την κοπή των νομισμάτων.

   Με αυτό το μηχάνημα κόπηκαν τα πρώτα νομίσματα της νεώτερης Ελλάδος, που στην μπροστινή τους όψη έφεραν τον αναγεννώμενο από τη στάχτη Φοίνικα, που ατένιζε το Σταυρό, περιβαλλόμενο από κλώνι ακτίνων και γύρω τις λέξεις: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ και στην πίσω όψη σε κύκλο, ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ Ι. Α. ΚΛΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ – 1828 – και στη μέση δάφνινο στεφάνι, πάνω στο οποίο αναγραφόταν η αξία του νομίσματος. Τα πρώτα νομίσματα, που κόπηκαν, οι Φοίνικες (ασημένια) ήταν των 10 λεπτών, των 5, του 1 (χάλκινο). Συνολικά κόπηκαν ασημένιοι Φοίνικες 12.000 και Φοίνικες από χαλκό ένα εκατομμύριο.

   Έτσι, ο Ιωάννης Καποδίστριας αφού έκοψε στην Αίγινα την πρώτη ελληνική νομισματική μονάδα τον “Φοίνικα”, σύμφωνα με τις προσδοκίες του Έθνους και τις επιταγές των επαναστατικών εθνοσυνελεύσεων, ίδρυσε την Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα απευθυνόμενος στον πατριωτισμό των Ελλήνων για ενίσχυση του κενού δημόσιου ταμείου. Παράλληλα φρόντισε να εκδώσει “χαρτονομίσματα” για περιορισμένη χρήση.

   Όλα τα νομίσματα του Καποδίστρια κόπηκαν στο νομισματοκοπείο της Αίγινας. Όταν ο Κυβερνήτης δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο σης 26.9.1831, το νομισματοκοπείο έκλεισε. Ο Όθωνας έκοψε τα νομίσματα του Κράτους στη Βαυαρία, καταργώντας το Φοίνικα, ως έμβλημα εθνικό και αντικαθιστώντας τον με ρόμβους των Βίττελ σβαχ. Στη συνέχεια το νομισματοκοπείο εξαρμόστηκε και στάλθηκε στο οπλοφυλάκιο του Ναυπλίου.

   ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

   Κώστα Μ. Σταμάτη, Αίγινα. Ιστορία – Πολιτισμός.

   Μαρία Κουνάδη

   Σπίτια Καποδιστριακής εποχής και ιδρύματα

   1. Πύργος Μαρκέλλου: Ψηλός, κόκκινος πύργος Πελοποννησιακού τύπου μ’ επάλξεις και πολεμίστρες. Χτίστηκε στα 1802. Εκεί εγκαταστάθηκε η Αντικυβερνητική επιτροπή στα 1826 όταν η Κυβέρνηση μεταφέρθηκε στην Αίγινα μετά τις ταραχές του Ναυπλίου. Σήμερα το κτίσμα ανήκει στο Δήμο Αίγινας και φιλοξενεί διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

   2. Κυβερνείο: Επισκευάστηκε λίγο μετά τον ερχομό του Καποδίστρια (12 Ιανουαρίου 1828). Είναι ένα απλό, λιτό κι ευρύχωρο διώροφο σπίτι. Το πρώτο δωμάτιο αριστερά ήταν το γραφείο του Κυβερνήτη. Στο ισόγειο ήταν εγκατεστημένο το Νομισματοκοπείο. Μετά το θάνατο του Καποδίστρια το κτίριο εγκαταλείφθηκε. Αργότερα επισκευάστηκε, έγινε Δημοτικό Σχολείο και στο ισόγειο εγκαταστάθηκε το πρώτο Αρχαιολογικό μουσείο της Αίγινας. Σήμερα στεγάζει το ιστορικό αρχείο. Έχει άμεση ανάγκη ανακαίνισης και φροντίδας.

   3. Εϋνάρδειο: Απλό ορθογώνιο κτίριο με δύο αετώματα και μπροστά μια δωρική στοά: Το σημερινό Αρχαιολογικό μουσείο. Χτίστηκε στα 1830 με δωρεά του Γάλλου φιλέλληνα Ιωάννη Εϋνάρδου για να στεγασθεί εκεί το Κεντρικό Σχολείο, που ιδρύθηκε από τον Καποδίστρια {1 Νοεμβρίου 1829) με σκοπό να μορφώσει δασκάλους για τ’ αλληλοδιδακτικά-δημοτικά σχολεία της χώρας.

   4. Ορφανοτροφείο – φυλακές: Μεγάλο, ορθογώνιο κτίριο με μια πλακόστρωτη αυλή στη μέση. Ιδρύθηκε απ’ τον Καποδίστρια για να συγκεντρώσει όσα παιδιά ζούσαν απροστάτευτα. Στις 9 Μαρτίου 1829 έφεραν τα πρώτα 66 ορφανά και αργότερα μαζεύτηκαν 500 παιδιά. Μέσα στ’ ορφανοτροφείο λειτουργούσε αλληλοδιδακτικό σχολείο με διευθυντή τον διάκονο Νικητόπουλο. Στο ίδιο κτίριο στεγάσθηκε το πρώτο Ελληνικό Αρχαιολογικό μουσείο και η Εθνική Βιβλιοθήκη ως τα 1834. Εκεί μεταφέρθηκε και το Εθνικό Τυπογραφείο απ’ τα 1826 ως τα 1832. Το ορφανοτροφείο λειτούργησε ως τα 1844. Αργότερα μετατράπηκε σε φυλακές.

   5. Τρικούπη: Εκεί ο Σπυρίδων Τρικούπης έγραψε την ιστορία της Επαναστάσεως και πέρασε τα παιδικά του χρόνια ο Χαρίλαος Τρικούπης. Επίσης σ’ αυτό έγιναν οι πρώτες επίσημες δεξιώσεις.

   6. Βούλγαρη: Πέρα προς τον Άγιο Βασίλη σώζεται η έπαυλη του Βούλγαρη, η Περιβόλα, από τα πιο παλιά σπίτια της Αίγινας όπου έμεινε ο Καποδίστριας τον καιρό της πανώλης (1828) και αργότερα ο μηχανικός του τακτικού Θεόδωρος Βαλιανός.

   7. Finlay / Μαυροκορδάτου: Στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο πριν φτάσουμε στον Ασώματο, δεξιά, βρίσκεται το σπίτι του Finlay που το αγόρασε στα 1825 και το ονόμασε “Κόκκινο Κάστρο”. Κατά την παράδοση, σ’ αυτό το σπίτι έγινε στα 1826 ο πρώτος στη νεώτερη Ελλάδα αποκριάτικος χορός.

   8. Κανάρη: Γυρίζοντας προς την πόλη, λίγο πιο πάνω απ’ τον Βογιατζή, υπάρχει το σπίτι του Κανάρη (σημ. Λυκούρη). Είναι διώροφο με μια μικρή τζαμαρία και μια ξύλινη φρίζα γύρω στη στέγη. Εσωτερικά έχει επισκευαστεί.

Comments are closed.