Άρθρο του Δρ Μερκούριου Γεωργιάδη Προϊστορικύ Αρχαιολόγου
από την ιστοσελίδα archaiologia.gr
Χάρτης νότιας Ελλάδας με τις θέσεις των μεσολιθικών και νεολιθικών νεκροταφείων (σχεδίαση Μ. Γεωργιάδης).
Η Μεσολιθική περίοδος
Η Μεσολιθική
περίοδος στην Ελλάδα διαρκεί περίπου από το 9000 έως το 6500 π.Χ. Είναι μία
περίοδος κατά την οποία συντελούνται σημαντικές αλλαγές στις τροφοσυλλεκτικές
κοινωνίες. Η μελέτη αυτής της εποχής στον ελλαδικό χώρο είναι αρκετά
περιορισμένη, με λίγες θέσεις να είναι γνωστές και ακόμα λιγότερες να έχουν
μελετηθεί. Μόνο πρόσφατα έχουν αρχίσει να εμφανίζονται περισσότερα δεδομένα με
αποτέλεσμα να υπάρχουν κάποια στοιχεία για τις ταφικές πρακτικές των ανθρώπων
της εποχής αυτής. Το σπήλαιο Φράγχθι στην Αργολίδα αποτελεί τον πιο καλά
ανεσκαμμένο και δημοσιευμένο χώρο αυτής της περιόδου, που διαθέτει και ταφικά
ευρήματα. Η χρήση σπηλαίων ως χώρων ενταφιασμού ακολουθεί μια μακρά παράδοση με
αφετηρία την Παλαιολιθική περίοδο τόσο στον ελλαδικό χώρο, όσο και πέρα από
αυτόν (σημ. 1). Επομένως, υπάρχει συνέχεια σε αυτή την πρακτική, παρ’ όλο που
δεν παρατηρείται στα πρωιμότερα στρώματα του σπηλαίου Φράγχθι. Οι ταφές της
Μεσολιθικής περιόδου βρέθηκαν συγκεντρωμένες κοντά στην είσοδο του σπηλαίου και
ανήκαν σε επτά ενήλικες και δύο βρέφη (σημ. 2). Τα οστά τους βρέθηκαν
διασκορπισμένα, είτε γιατί ακολουθήθηκε το έθιμο της δευτερογενούς ταφής, είτε
για πρακτικούς λόγους, όπως ο καθαρισμός του σπηλαίου, είτε λόγω φυσικών αιτιών.
Πρωτογενής μεσολιθική ταφή από το σπήλαιο Φράγχθι Αργολίδος (σχεδίαση Cavanagh / Mee 1998, εικ. 2.2).
Η Νεολιθική περίοδος
Η Πρώιμη Νεολιθική περίοδος σηματοδοτεί την εισαγωγή της γεωργίας και της
κτηνοτροφίας, καθώς και την ίδρυση μόνιμων οικισμών στον ελλαδικό χώρο
(6500-5700 π.Χ.). Στο Φράγχθι οι ταφές συνέχισαν όπως στη Μεσολιθική περίοδο,
με ενταφιασμούς ενηλίκων, παιδιών και βρεφών εντός του σπηλαίου. Οι ενταφιασμοί
βρίσκονται μέσα σε λάκκους, ενώ πιθανόν υπάρχουν δευτερογενείς ταφές. Λίθινες
πλάκες ή πέτρες καλύπτουν τις ταφές των βρεφών, ενώ ένα παιδί τοποθετήθηκε με
το κεφάλι του να ακουμπάει σε ένα προσκέφαλο φτιαγμένο από πέτρες. Αντίθετα με
την προηγούμενη περίοδο, καύσεις δεν βρέθηκαν στο Φράγχθι, παρ’ όλα αυτά το
έθιμο αυτό φαίνεται να συνεχίζεται εντός λάκκων στο ΠΝ Σουφλί Μαγούλας στη
Θεσσαλία (σημ. 10).
Κατά τη Μέση Νεολιθική περίοδο (5700-5200 π.Χ.), τάφοι από περισσότερες
θέσεις είναι διαθέσιμοι για μελέτη. Κάποιες ταφές από το Φράγχθι μάλλον ανήκουν
σε αυτή τη φάση και έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με την ΠΝ περίοδο. Το πιο
σημαντικό νεκροταφείο αυτής της εποχής βρίσκεται στην Πρόσυμνα Αργολίδος, όπου
ως τόπος ταφής χρησιμοποιήθηκε ένα μικρό φυσικό σπήλαιο, το οποίο βρίσκεται σε
μικρή απόσταση από τον σύγχρονό του οικισμό. Εντός του σπηλαίου βρέθηκε ο χώρος
που πραγματοποιούνταν οι πυρές, καθώς και λάκκοι όπου τοποθετούνταν οι καύσεις.
Οι ΜΝ ταφές στη Λέρνα Αργολίδος είναι συνολικά εννέα, με τις
περισσότερες να ανήκουν σε βρέφη και παιδιά και μόλις δύο σε ενήλικες (σημ.
13). Οι τάφοι ήταν απλοί λάκκοι ή ενταφιασμοί που απλά επικαλύφθηκαν με χώματα.
Οι ταφές των ενηλίκων αποτελούνται από λίγα μόνο οστά που σχετίζονται με
παιδικές ταφές.
Στα Κουτσούρια Ναυπλίου μία φυσική κόγχη των βράχων
χρησιμοποιήθηκε ως χώρος ενταφιασμού που μάλλον ανήκει σε αυτήν τη φάση.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο ΕΔΩ