Πως εκτίσθη προ 100 ετών* η ¨Αγία Τριάς” Πρόνοιας
του Τάκη Κοϊνη
“Ναυπλιακή Ηχώ”
Κυριακή 31 Μαίου 1936
Ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ τῆς ἑκατονταετηρίδος της καὶ τοῦ αὐριανού ἑορτασμοῦ της, ας ἀφιερωθῇ είς
την μνήμην ἐκείνων ποὺ είργἀσθησαν διὰ τὴν οίκοδὸμησίν της -ἕργον ίερὸν καί αίὠνιον, η μικρὰ αὑτὴ μου πραγματεία.
Συγχρόνως όμως αφιερούται καί εἰς ὅλους κείνους ποὺ έχουν τὸν ιερὸν πόθον νἀ εξυπηρετήσουν τὴν ἀκατάλυτον θρησκείαν μας…
Τὴν 15 Απριλίου 1836 ὸ δήμαρχος Ναυπλίας Παπαλεξόπουλος ὸνὸματι, ειδοποιείται ἀπὸ τὸν ὑπαστυνὸμον Προνοίας, πῶς όλοι οί οίκοῦντες το ὡραῖον μας αὐτὸ προἀστειον, είς συνάθροισίν των εις τοὺς ‘Αγ. Πάντας ἀπεφάσισαν, ὄπως δι’ ίδίων ἐξόδων ἀνεγείρουν νέον ναὸν, διότι, ὄπως ἀναφέρουν, «δὲν δυνάμεθα νὰ ἐκκλησιαζὸμεθα, όπως κατὰ τὰ ἔτη τῆς Τουρκοτυραννίας, είς ᾶντρα ίδια Κυκλώπων”. Τὸ Δημοτ. Συμβούλιον δίδει εξ’ άλλου την άδειαν εις τον Δήμαρχον, να ζητήση ἀπὸ τὸ δημόσιον τὸν τόπον της μικράς πλατείας τῆς ἀγορᾶς, όπου καί τελικῶς ἐκτίσθη. ᾿Αλλὰ σχεδὸν ταυτοχρόνως ὸ Νομάρχης Ι. Κριεζῆς λαμβάνει ἑτέραν αίτισιν τριάκοντα ὡς ἔγγιστα κατοίκων τῆς Προνοίας, δι’ ἧς τοῦ ζητούν όπως μεσολαβήση παρά τω Δημάρχω και αποφασισθή ίνα η νέα ἐκκλησία κτισθῇ είς την ῆδη πλατείαν Εθνοσυνελεὑσεως “ένθα ὑπάρχωσιν είσἐτι μάρμαρα θύρας τοῦ πάλαι ποτὲ ναού τοῦ ‘Αη -Νικἠτα”. Ὑπερισχὐουν φυσικὰ οί περισσότεροι, ποὺ θἐλουν τὴν ἐκκλησίαν εις τὴν ὰγορὰν. Τὰ ἐπιχειρἡματα τῶν ἀντιδρὠντων, πὼς «εκεί καθ’εκάστην σκάνδαλα πολλὰ συμβαίνουσιν καί μέλλουν νὰ καταστραφῶσιν δυστυχεῖς ἐπαγγελματίαι, οἵτινες ἐκεί έχουν τὰ οικημάτιά τους, ποὺ θὰ κατεδαφισθούν”, δὲν είσακοὐονται. Καὶ οὕτω η ἄδεια ἔρχεται ἀπὸ τὰς ἐπὶ τῶν Εσωτερικῶν καί Θρησκευμάτων Γραμματείας καὶ ἄρχεται τὸ ἄνοιγμα τῶν θεμελίων, τὴν 11 Νοεμβρίου 1836, ἡμέρα Παρασκευὴ.
Η τελετὴ τῆς καταθέσεως τοῦ πρώτου θεμελίου λίθου γίνεται μεγαλοπρέπής, και ὕστερα ἀπὸ ένα καί ήμισυ ἔτος περίπου, τὴν 26 Μαρτίου 1838, κατορθούται, μετὰ μυρίους κόπους, ἡ τέλεσις τῶν πολυποθῄτων ἐγκαινίων. ‘Ο Ἐπίσκοπος Αργολίδος Κὑριλλος, “δἑν ἐδέχθη κατ’ αὐτὰ (όπως μας διασώζει σχετικὸς φάκελλος τῶν ἀρχείων) αμοιβὴν οὐδεμίαν”!…
Χρονογραφικῶς εΙνε μια Ὀδύσσεια η όλη ίστορία, δεν θὰ θελἠσωμεν νὰ είσέλθῶμεν, βεβαίως, εἰς τὰς λεπτομερείας της, μολονότι είς αὑτάς τὰς καὶ μόνον ἔγκειται τό δίδαγμα, όπερ σκοποῦμεν νἀ ἐξαγἀγωμεν ἐξ αὑτῆς…. Ὁ χῶρος δὲ’ μᾶς ἐπιτρέπει, δυστυχῶς καὶ οὔτὼ ἀναγκαζόμεθα νἀ ἀναφέρωμεν ἐν Ιστορικῇ τρόπον τινὰ ξηρότητι τὰ ἐν τῷ μεταξὺ τούτῳ
δυμβάντα: Οι Προνοιεῖς. μολονότι εἴχον ὑποσχεθεί ότι σὺν τῷ χρόνω θὰ καταβάλωσι τὰ ὑπεσχημενα χρήματα, μόλις ὡς υψώθησαν «τὰ τείχη”, ἠρνοῦντο νἀ καταβἀλωσι υπόλοιπον, διότι εδικαιολογοὓντο πῶς, οἱ ἔχοντες οίκοδομἀς πλούσιοι δὲν προσφέρουν τ’ ἀναλογοὓν αὐτοῖς ποσὸν, καἰ άλλοι, διότι… ίσως καἰ νἀ μὴ τελεσφορήση το έργον!
Η επιτροπὴ – τὸ εκκλησιαστικόν συμβούλιον, διὰ τὴν ἀκρίβεια – ἀπετάθη πρῶτον εἰς τὸν Βασιλέα ‘Οθωνα, διἀ νἀ τὴν βοηθήση διἀ 2000 δρ.
Εις αποφατικήν απάντησιν τοῦ βασιλικου γραμματέως, ἀπευθύνεται εἰς τὸν Δήμαρχον, τὸν ‘Αντωνόπουλον, καὶ του ζητοῦν τὰ ἴδια, διότι “χρεωστᾷ εἰς τὴν τῆς Προνοίας κωμόπολιν 5000 δρχ., όσας η επιτροπή καλλωπισμοῦ είχεν εισπράξει ἀπ’ αὐτὴν, χωρίς κα νὰ πρἀξῃ τι τὸ κοινοφελές ἔργον ἐντός αὐτῆς”.
Ἐδῶ σταματά η ροή τῶν πραγάτων- και όπως σε ὅλες τὶς ἕλληνικὲς ἱστορίες, ἔστω καὶ ἂν
πρόκειται διὰ τὴν θρησκείαν, “τὸ κόμμα” ὄζει τὸν απαίσιον βόρβορόν του καὶ εδῶ, η ἐπιτροπή,
που «ἐχρεὠθη ἡ ἰδία, πρὸς βλάβην τῆς ίδίας της περιουσίας, διὰ την ποθητὴν ὰνέγερσιν καὶ καταβάλλει υπερανθρὠπους κόπους, διὰ νὰ ἔλθῃ τὸ αἴσιον τῆς οἰκοδομῆς πέρας». πληροφορεῖται αἴφνης ὅτι τὸ Δημοτ.Συμβούλιον τὴν ἀπέλυσε, και διώρισεν ἑτέραν, ἐξ ἐκείνων «οἵτινες οὐδὲ κᾶν γνωρίζουσιν ἐὰν κτίζεται ἐκκλησίαι – κατὰ τὴν ἀναφορὰν τοῦ πλείστου τῶν κατοίκων πρὸς τὸν Δήμαρχον – μὀνον καί μόνον διὰ νὰ κάμῃ ἐφημέριον τοῦ ἀνεγείρομένου ναού ἐναν φίλον τῶν κρατούντων Ιερομόναχον Μελέτιον, “όστις ἐπικεφαλῆς φατριῶν κατὰ τῆς τὰς δημοτ. ἐκλογὰς ἀνεστάτωνε τὴν πόλιν”. Εὐτυχῶς τὰ πράγματα τῇ Θεία συνἀρσει καί τη μεταμελείᾳ των συμβούλων, βαίνουσιν κατ’ εὐχὴν, ακυρουμενης τῆς ἀποφάσεως.
Και ήδη η “Αγία Τριάς” δι’ εκατοστήν φοράν εορτάζει την φερώνυμον μεγάλην του χριστιανισμού εορτήν – προς αιωνίαν δόξαν των μακαρίων αυτής κτητόρων: Παν. Γκουζιλέτου, Χατζηπανάγου Δημητρίου, Σταύρου ΒΑσιλείου και Νικολ. Καρνάβου.
ΤΑΚΗΣ Κ. ΚΟΪΝΗΣ
*100 χρόνια (1836 – 1936)